Khi tuổi dậy thì, nhiều người trải qua giai đoạn phát triển của cơ thể, và một vấn đề thường gặp là mụn trứng cá. Mụn trứng cá tuổi dậy thì xuất hiện do tăng hormone và sự sản xuất dầu tăng cao trong tuyến dầu của da. Điều này dẫn đến quá trình bít tắc lỗ chân lông và sự tích tụ của vi khuẩn, gây ra mụn trứng cá. Do đó cần phải trị mụn trứng cá tuổi dậy thì.
Nguyên nhân gây mụn trứng cá ở tuổi dậy thì
Nguyên nhân khiến tuổi dậy thì là giai đoạn dễ gặp mụn trứng cá là do những thay đổi về nội tiết tố, song song đó là các yếu tố khác như chăm sóc da hay sinh hoạt/ ăn uống. (2)
1. Gia tăng hormone androgen
Tới giai đoạn tuổi dậy thì, hormone androgen – một hormone sinh dục – sẽ gia tăng gây kích thích hoạt động của các tuyến dầu nhờn trên da. Điều này khiến da sản sinh quá mức bã nhờn, thừa dầu; lâu ngày dẫn tới tình trạng bít tắc lỗ chân lông cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn phát triển. Bít tắc lỗ chân lông gây hình thành nhân mụn (mụn đầu trắng). khi lổ chân lông bị hở, nhân mụn bị oxy hóa sẽ thành mụn đầu đen Trong khi đó nếu có vi khuẩn xâm nhập thì sẽ xuất hiện mụn mủ sưng đỏ, gây đau đớn với nguy cơ viêm nhiễm cao.
2. Vệ sinh da mặt kém
Với khí hậu nóng ẩm, nếu kết hợp với hoạt động mạnh rất dễ khiến trẻ đổ nhiều mồ hôi. Không chú ý trong việc giữ vệ sinh da mặt hoặc chọn các sản phẩm làm sạch không phù hợp hoặc chăm sóc da sai cách (như thường xuyên tẩy tế bào chết gây kích ứng da,…) cũng là nguyên nhân gây mụn trứng cá dậy thì.
3. Một số nguyên nhân khác
Ngoài yếu tố chính là thay đổi hormone, các tác nhân khác như tâm trạng thường xuyên căng thẳng; thói quen dùng mỹ phẩm, kem dưỡng da hay kể cả là thuốc nhuộm tóc khi tiếp xúc với da cũng có thể làm tăng nguy cơ tắc nghẽn chân lông gây mụn. Thêm vào đó nếu chế độ sinh hoạt kém lành mạnh như uống ít nước, hay thức khuya, ăn nhiều đồ dầu mỡ cũng khiến tình trạng mụn trở nên phức tạp hơn.
Mụn trứng cá là gì?
Mụn trứng cá, hay còn được gọi là mụn cám, là một loại mụn trên da thường xuất hiện ở vùng khuôn mặt, đặc biệt là trán, cằm và má. Tên gọi “mụn trứng cá” xuất phát từ hình dạng của những nốt mụn nhỏ trắng như hạt cám, tương tự như trứng cá.
Mụn trứng cá thường là mụn mủ nhỏ, có kích thước từ một đến hai milimet. Chúng thường xuất hiện dưới da và có màu trắng hoặc vàng nhạt. Mụn trứng cá có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc tạo thành nhóm nhỏ, gây ra cảm giác nhám và không thoải mái trên da.
Nguyên nhân chính của mụn trứng cá là sự tăng sản xuất dầu và tuyến dầu bị tắc nghẽn. Khi tuyến dầu bị tắc, dầu và tế bào chết không thể thoát ra bề mặt da, dẫn đến sự tích tụ và tạo thành mụn trứng cá. Ngoài ra, vi khuẩn Propionibacterium acnes cũng có thể góp phần vào quá trình viêm nhiễm và hình thành mụn trứng cá.
Mụn trứng cá thường xuất hiện ở tuổi dậy thì, khi sự thay đổi hormone gây ra sự tăng sản xuất dầu. Tuy nhiên, nó cũng có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào và ảnh hưởng nhiều đến người có da nhờn.
Điều quan trọng là không vò, nặn hoặc tự trị mụn trứng cá, vì điều này có thể gây tổn thương da và lây lan nhiễm trùng. Thay vào đó, hãy thực hiện chế độ chăm sóc da hợp lý và sử dụng các sản phẩm chứa các thành phần giúp kiểm soát dầu và giảm vi khuẩn để trị mụn trứng cá.
Một số loại mụn hay xuất hiện tuổi dậy thì
Tuổi dậy thì là giai đoạn khi cơ thể trải qua nhiều sự thay đổi hormonal, đặc biệt là tăng cao hoạt động của tuyến dầu. Điều này có thể dẫn đến nhiều vấn đề về da, bao gồm:
- Mụn trứng cá (mụn cám): Đây là loại mụn thường gặp nhất ở tuổi dậy thì. Mụn trứng cá xuất hiện như những nốt mụn nhỏ trắng, có kích thước nhỏ và tập trung nhiều ở vùng trán, cằm và má.
- Mụn viêm: Mụn viêm là những nốt mụn đỏ, viêm nhiễm và có thể gây đau và sưng. Mụn viêm có thể xuất hiện bất kỳ ở đâu trên cơ thể, nhưng thường xuất hiện trên mặt, lưng và vai.
- Mụn đầu đen: Mụn đầu đen, còn gọi là comedones, là những nốt mụn màu đen hoặc nâu nhạt. Chúng được hình thành do tuyến dầu bị tắc nghẽn và không tiếp xúc với không khí.
- Mụn sưng: Đây là loại mụn có kích thước lớn, đỏ sưng và có thể gây đau và khó chịu. Mụn sưng thường xuất hiện do vi khuẩn gây nhiễm trùng và viêm nhiễm tuyến dầu.
- Mụn mủ: Mụn mủ là những nốt mụn có chứa mủ màu trắng hoặc vàng. Chúng thường là kết quả của viêm nhiễm tuyến dầu và có thể gây đau và mẩn ngứa.
Các loại mụn trên có thể xuất hiện độc lập hoặc kết hợp với nhau. Quan trọng nhất là thực hiện chế độ chăm sóc da thích hợp, bao gồm việc rửa mặt đúng cách, sử dụng các sản phẩm không gây kích ứng và tránh cảm nhận da quá nhiều. Nếu vấn đề mụn trở nên nghiêm trọng hoặc gây khó chịu, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để được tư vấn và điều trị thích hợp.
Cách chăm sóc da mụn tuổi dậy thì
Chăm sóc da mụn tuổi dậy thì là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Dưới đây là một số bước và lời khuyên để chăm sóc da mụn tuổi dậy thì:
- Rửa mặt đúng cách: Sử dụng một sản phẩm rửa mặt phù hợp cho da mụn, chú ý rửa nhẹ nhàng và không kéo căng da. Tránh sử dụng các sản phẩm chứa hóa chất mạnh có thể làm khô da.
- Sử dụng sản phẩm chăm sóc da chứa thành phần trị mụn: Chọn các sản phẩm chứa axit salicylic, benzoyl peroxide, hoặc tea tree oil để giúp làm sạch lỗ chân lông, giảm vi khuẩn và điều trị mụn.
- Tránh cảm nhận da: Hạn chế chạm tay vào mặt, tránh cào, nặn mụn để không gây viêm nhiễm và tổn thương da. Đặc biệt, tránh sờ tay lên mặt khi tay chưa được rửa sạch.
- Giữ da luôn sạch và khô: Rửa mặt hàng ngày và sau khi vận động, đồng thời sử dụng khăn sạch để lau nhẹ nhàng. Đảm bảo da luôn khô ráo để tránh tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn gây mụn.
- Sử dụng kem chống nắng: Dùng kem chống nắng không dầu hoặc không chứa chất gây kích ứng để bảo vệ da khỏi tác động của tia tử ngoại. Sử dụng kem chống nắng hàng ngày, kể cả trong những ngày không nắng.
- Hạn chế trang điểm: Tránh sử dụng nhiều lớp trang điểm và chọn các sản phẩm không gây tắc nghẽn lỗ chân lông. Rửa sạch da mặt trước khi đi ngủ để loại bỏ hoàn toàn lớp trang điểm.
- Giữ sạch vùng tiếp xúc: Giữ sạch điện thoại, gối, mũ bảo hiểm và bất kỳ vật dụng nào tiếp xúc trực tiếp với da để tránh truyền nhiễm vi khuẩn.
- Ăn uống và sống khỏe mạnh: Đảm bảo cung cấp đủ nước và ăn một chế độ ăn cân đố
Cách điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì
Điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì cần đúng cách với các phương pháp phù hợp để hạn chế thấp nhất tổn thương da.
1. Trị mụn bằng thuốc bôi
- Acid Salicylic: Axit salicylic có khả năng ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông, giúp nang lông thông thoáng hơn cũng như kiểm soát những tác nhân như da chết/ bã nhờn. (4)
- Acid Azelaic: Giúp làm sạch lỗ chân lông, gom còi mụn và hạn chế nguy cơ mụn tái phát. Tuy nhiên thành phần này chỉ có tác dụng tốt với những trường hợp mụn trứng cá tuổi dậy thì từ nhẹ tới vừa.
- Benzoyl Peroxide: Gọi tắt là BPO. Loại thuốc này có công dụng diệt khuẩn và làm bong lớp sừng nên thường được sử dụng để điều trị các loại mụn như mụn đầu đen/ đầu trắng, mụn bọc, mụn viêm,…
- Retinol: Là một chất dẫn xuất từ vitamin A, Retinol được dùng trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì bởi khả năng giảm dầu thừa, thông thoáng nang lông giúp kiểm soát và giảm mụn – nổi bật là ngăn ngừa u nang và nốt sần. Ngoài ra hoạt chất này còn có công dụng chống lão hóa, giúp da sáng và đều màu cũng như giữ ẩm cho da. Khi sử dụng Retinoids cần chú ý hơn trong việc chống nắng cho da vì các yếu tố liên quan tới vitamin A sẽ khiến da dễ nhạy cảm và tổn thương hơn với tia UV.
- Clindamycin: Một loại thuốc kháng sinh có công dụng ức chế hoạt động của vi khuẩn, giảm tổn thương da do viêm. Trong việc điều trị mụn trứng cá – đặc biệt là mụn mức độ vừa tới nặng – Clindamycin có ở cả dạng bôi hoặc uống
2. Trị mụn trứng cá tuổi dậy thì bằng các mẹo tự nhiên
Một số thành phần tự nhiên cũng có tác dụng trị mụn trứng cá tuổi dậy thì từ nhẹ tới trung bình. Trong đó có 2 thành phần nổi bật bởi tính kháng khuẩn, trị viêm chính là nước chanh tươi và mật ong.
- Sử dụng nước cốt chanh: Nước chanh có công dụng tốt nhất khi được sử dụng như chất làm se da hoặc điều trị mụn tại chỗ. Đối với các loại trứng cá tuổi dậy thì mức độ nhẹ, bạn chỉ cần dùng tăm bông chấm và thoa nhẹ nước chanh lên đầu mụn. Giữ trong vài giây và rửa sạch sau đó. Bạn có thể thực hiện vài lần trong ngày; tuy nhiên chỉ nên dùng cách này trong thời gian ngắn. phương pháp này cần phải tránh nắng kỹ.
- Trị mụn bằng mật ong: Đặc tính kháng khuẩn và làm dịu của mật ong vừa giúp tiêu diệt vi khuẩn gây mụn vừa góp phần giúp mụn giảm mẩn đỏ, sưng tấy. Bạn có thể kết hợp mật ong với các thành phần khác như sữa chua, chuối hay yến mạch để tạo thành mặt nạ dưỡng da trị mụn hoặc dùng trực tiếp lượng rất nhỏ lên chấm mụn. Cần lưu ý là chỉ nên sử dụng mật ong nguyên chất và dùng lượng vừa đủ để tránh nguy cơ kích ứng da – nhất là với da nhạy cảm.
>> Xem thêm bí quyết trị mụn trứng cá
3. Dùng kem trị mụn tuổi dậy thì
Kem trị mụn là lựa chọn phổ biến trong điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì bởi tính tiện lợi cũng như có hiệu quả nhất định. Để có thể trị mụn nhanh chóng, an toàn, người sử dụng nên lựa chọn sản phẩm kem phù hợp với loại da của mình. Ví dụ nếu như là da khô thì không nên chọn kem có tính kìm dầu. (5)
Để dùng kem tốt hơn, bạn cũng cần chú ý trong các bước chăm sóc da như làm sạch, dưỡng ẩm, chống lão hóa để da nhanh chóng phục hồi và ngăn ngừa mụn hiệu quả.
Cách phòng ngừa mụn trứng cá ở tuổi dậy thì
Trong việc phòng ngừa mụn, nếu trẻ đang cần dùng thuốc điều trị theo toa thì điều quan trọng đầu tiên là cần thực hiện liệu trình điều trị theo đúng chỉ định. Ngoài ra cần kiên trì vì có thể cần mất từ 6-8 tuần mới bắt đầu nhận thấy rõ hiệu quả, từ 6 tháng trở lên để da hết mụn hoàn toàn.
Một số thói quen dưới đây giúp kiểm soát tình trạng mụn trứng cá ở tuổi dậy thì hiệu quả hơn:
- Dùng sữa rửa phù hợp với tình trạng da (da nhờn, khô hoặc hổn hợp): 2 lần mỗi ngày
- Dùng sản phẩm có chứa adapalene để làm thông thoáng lỗ chân lông sau bước rửa mặt.
- Tránh tẩy tế bào chết quá nhiều hoặc rửa mặt quá thường xuyên để tránh gây kích ứng da mụn.
- Hạn chế chạm tay vào vùng da mụn.
- Nên đeo và thay thường xuyên khẩu trang.
- Gội đầu mỗi ngày nếu có tóc dài hoặc da đầu đổ nhờn nhiều.
- Không nên dùng nhiều mỹ phẩm.
- Bảo vệ da khỏi khói bụi, ánh nắng mặt trời, các vật dụng gây ma sát cho da như điện thoại, trang sức,…
- Hạn chế căng thẳng, lo lắng.
Trị mụn trứng cá tuổi dậy thì là một quá trình dài và cần sự kiên nhẫn. Hạn chế các loại thức ăn có chất béo cao, đường và các thực phẩm có khả năng gây kích ứng da. Tăng cường ăn rau quả, thực phẩm giàu chất chống oxy hóa và nước.
